آتشکده آتشکوه، نمادی به جا مانده از گذشته در شهر محلات - فروشگاه خورشید

به گزارش فروشگاه خورشید، در سفر به شهر محلات علاوه بر تماشا منظره ها طبیعی زیبا می توان با ملاقات از بناهای تاریخی به جا مانده، با گذشتگان این سرزمین ملاقاتی تازه کرد. یکی از این بناهای باستانی به جا مانده در محلات، آتشکده آتشکوه است. این آتشکده در 12 کلیومتری غرب دلیجان واقع شده است و در نزدیکی روستای آتشکوه نیمور، واقع در استان مرکزی واقع شده است. آتشکده آتشکوه یکی از بزرگ ترین بقایای باستانی به جا مانده در استان مرکزی است. شهر محلات با توجه به عظمت قابل تصور آتشکده آتشکوه، پذیرای یکی از بهترین آتشکده های زرتشتیان زمان خود در دنیا بوده است. قدمت این آتشکده به دوره ساسانیان باز می شود و مورد مطالعه دقیق کارشناسان خارجی مانند آندره گودا نهاده شده است. آتشکده آتشکوه محلات، بعد از آنالیز های فراوان در لیست آثار ملی کشور نهاده شد و به شماره 311 ثبت شد. این مقاله درباره تاریخچه آتشکده آتشکوه و معماری آتشکده آتشکوه است.

محلات تماشای و آتشکده آتشکوه

این مقاله درباره تاریخچه آتشکده آتشکوه و معماری آتشکده آتشکوه است. شهر محلات که با چشمه های آب گرم خود شهره است و سالانه گردشگران زیادی را به خود جذب می کند یکی از مهم ترین بناهای باستانی مربوط به دوره ساسانی را نیز در خود جای داده است. آتشکده آتشکوه که در 5 کیلومتری جاده نیمور به محلات قرار گرفته است و بسیار به نیمور نزدیک است. این بنا که متاسفانه در حال تخریب است در یک منطقه سرسبز واقع است و بنای چهار طاقی آن با ستون های سنگی و استوانه ای فوق العاده تماشای است. اتاق های سر پوشیده داخل آتشکده، محل بر افروختن آتش مقدس زرتشتیان بوده و تا قرن چهارم هجری رونق داشته و برقرار بوده است. ابن فقیه همدانی آتشکده آتشکوه را بنایی برابر با معبد آناهیتا کنگاور و ایوان کسری می داند. در دهه 1310 که هوتوم شیندار و آندره گودار روی بنای آتشکوه محلات مشغول کار بودند فرضیه هایی ارائه دادند. گودر از همان آنالیز های اولیه به این نتیجه می رسد که با یک آتشگاه طرف است. نقشه ای با تصورات ذهنی خود می کشد شامل دیوارهای محاطی و دهلیزهای داخل آن اما پس از چندی با توجه به اکتشافات نو تمام آن نقشه ها را رد می کند و ادعا می کند بنای آتشکوه، یک بنا جهت راه یابی است. از نظر گدار ترکیب این اثر باستانی بسیار عجیب است چرا که وحود یک شبستان بسیار بزرگ گنبد دار باز برایش توجیه پذیر نبوده است. گنبدی که پایه هایش بر ستون های پنهان در دیوار پایدار است. این آتشکده رو به ویرانی همان طور که گفته شد در 5 کیلومتری مسیر نیمور به دلیجان قرار گرفته است. راهی که به سوی معادن سنگ آتشکوه می رود. فاصله این مکان با محلات تنها 13 کیلومتر است. با گذر 5 دقیقه از کمربندی دلیجان به سمت غرب می توان تابلو کوچکی را رویت نمود که نشان دهنده وجود آتشکده است. آتشکوه به علت قرار داشتن روی تپه ای کم ارتفاع از دور نیز نمایان است ولی برای تماشا آتشگاه باید از سمت جنوب غربی روستا از جاده ای خاکی عبور کرد تا از میان مزارع زیبای گندم ستون های بلند آتشگاه را دید. روستای آتشکوه کمتر از 10 خانوار جمعیت دارد. در کنار آتشکده، درخت چناری با قدمت بسیار نیز با صلابت و ارتفاع زیاد ایستاده است. آتشکده که وسعتی برابر با 600 متر مربع دارد در کنار رودخانه ای به نام آتشکوه بنا شده است. ارتفاع بنا 40 متر و 28 سانتی متر و پهنای آن در قسمت غربی 25 متر است. بخش شرقی پهنای بیشتری دارد و اندازه آن به 60 متر و 12 سانتی متر می رسد. دو تالار شرقی و غربی و یک راهرو، سه قسمت اصلی تشکیل دهنده این بنا است. تالار شرقی که به نظر تالار اصلی باید باشد محل قرار گرفتن آتشدان و محلی برای نیایش بوده است که خود شامل یک تالار مربع شکل با اضلاع 12 متر و 60 سانتی متر است. چهار ستون شش متری که از سنگ و ساروج شناخته شده است نگهدارنده ای مستحکم برای طاق این تالار هستند. گنبد و طاق این بنا را بر گرده پایدار خود تحمل می نمایند. تالار اصلی با راهرویی به طول 10 متر و 30 سانتی متر به تالار غربی وصل می گردد. دیوارهای ساخته شده از سنگ و ساروج، دیوارهای شمالی و جنوبی این تالار را تشکیل می دهند که 1 متر و 40 سانتی متر عرض و 5 متر و 60 سانتی متر پهنا دارند. دو ستون به قطر 3 متر و 40 سانت و 4 متر و 40 سانت در دو طرف ورودی اصلی سر پا ایستاده اند و با ایجاد یک نیم دایره برج دیده بانی را تشکیل داده اند. در اطراف این دو ستون که ستون های اصلی هستند دو ستون دیگر به طول 2 متر و 30 سانت و 2 متر 20 سانت وجود دارند. چهار ستون نیز در بخش غربی وجود دارند که به احتمال قوی این ورودی ها دارای سقف و طاق و سر در بوده اند. راهرو اصلی تالار مربع شکل، واقع در بخش شرقی آتشکده به تالار غربی مستطیل شکل منتهی می گردد. راهرویی که 7 متر طول دارد و 2 متر و هشتاد سانت عرض آن است. با تاسف فراوان به علت بازسازی های غیر کارشناسان و استفاده از ساروج نامناسب بافت بعضی ستون ها از بین رفته است و اصالت بنا با بند کشی های سیمانیتخریب شده است اما با همه این اتفاقات، سفر به محلات و ایستادن در کنار ستون هایی با عظمت و ارتفاع 6 متر خالی از شکوه و لطف نیست. این مقاله درباره معماری آتشکده آتشکوه و تاریخچه آتشکده آتشکوه است.