ابهامات و تناقض گویی ها در ماجرای گورخر های آفریقایی - فروشگاه خورشید

به گزارش فروشگاه خورشید، پس از گذشت یک هفته از ورود سه راس گورخر آفریقایی به ایران و نگهداری چندروزه آن ها در گمرک، گورخر نر تلف شد، اما ماجرای انتقال گورخر ها و مرگ یکی از آن ها با ابهامات و اظهار نظرات متناقضی همراه بود.

به گزارش ایسنا، محمد کرمی- رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش استان تهران- روز 13 اردیبهشت ماه سال جاری به ایسنا گفت که سه راس گورخر آفریقایی از کشور هلند و از جهت بلغارستان- ترکیه به ایران انتقال داده و پس از چند روز نگهداری در گمرک، روز 12 اردیبهشت ماه به مرکز نگهداری حیات وحش صفادشت در استان تهران منتقل شدند و گورخر نر یک روز بعد در تاریخ 13 اردیبهشت ماه یعنی یک روز پس از ورود به باغ وحش صفادشت تلف شد و سازمان دامپزشکی در حال بررسی علت مرگ گورخر نر آفریقایی است.

به گفته کرمی انتقال این سه راس گورخر آفریقایی دارای دو مجوز سازمان حفاظت محیط زیست و دامپزشکی کشور بوده است و علت نگهداری چند روزه این سه راس گورخر آفریقایی در گمرک مشخص نیست چراکه حیوانات زنده باید به سرعت به مرکز نگهداری حیات وحش یا باغ وحش مقصد منتقل شوند تا تیمار و قرنطینه شوند و تحت نظارت دامپزشک قرار گیرند همچنین از آنجایی که سازمان دامپزشکی کشور مبدا و مقصد سلامت گونه های حیات وحش را پیش از انتقال بررسی و تایید می کنند، احتمال بیمار بودن گورخر نر پیش از انتقال وجود ندارد، اما با توجه به نگهداری این سه راس گورخر آفریقایی در محفظه ای در گمرک، احتمال می رود که این مساله نقشی در تلف شدن گورخر نر آفریقایی داشته و مشکلاتی برای آن ها ایجاد کرده باشد.

انتشار فیلم جنجالی از نحوه انتقال گورخر ها

یک روز پس از انتشار خبر مرگ گورخر نر آفریقایی یعنی روز 14 اردیبهشت ماه، فیلمی در فضای مجازی منتشر شد که نشان می داد این سه راس گورخر از محفظه خود خارج شده اند و یکی از آن ها داخل کانال آب کنار محفظه گرفتار شده است و برخی افراد حاضر در محل در تلاش برای بازگرداندن آن ها به محفظه هستند و یک نفر سعی می کند با ضرب و شتم گورخر گرفتار شده، حیوان را به خارج شدن از کانال آب مجبور کند.

شهاب الدین منتظمی - مدیرکل دفتر حفاظت و نظارت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست - در واکنش به فیلم منتشر شده ضمن تایید خبر تلف شدن یک راس گورخر نر آفریقایی در باغ وحش صفادشت و انتقال آن ها به ایران از کشور هلند گفت: پس از اعلام رسمی علت مرگ گورخر نر آفریقایی از سوی سازمان دامپزشکی با مقصران این حادثه برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.

چه کسی تاریخ دقیق وقایع را می داند؟

این اظهارات در حالی بود که روز 14 اردیبهشت ماه باغ وحش صفادشت با انتشار جوابیه ای در صفحه رسمی اینستاگرام خود درباره انتقال این سه راس گورخر آفریقایی به ایران و تلف شدن گورخر نر توضیح داد و نوشت که این سه راس گورخر در تاریخ 9 اردیبهشت از گمرک بازرگان ترخیص و به گمرک تهران منتقل شدند که با توجه به تعطیلی گمرک تهران در تاریخ 9 و 10 اردیبهشت (پنجشنبه و جمعه) در تاریخ 11 اردیبهشت گورخر ها ترخیص و به مقصد باغ وحش حرکت داده شدند و گورخر نر در جهت انتقال به باغ وحش جان خود را از دست داد و لاشه آن تحویل باغ وحش شد.

گرچه اظهارات باغ وحش صفادشت و سازمان حفاظت محیط زیست درباره تاریخ ورود این گورخر های آفریقایی به باغ وحش صفادشت همچنین تاریخ مرگ گورخر نر با یکدیگر متفاوت است، اما درباره مقصر دانستن گمرک در مرگ گورخر نر به دلیل تاخیر در ترخیص با یکدیگر اتفاق نظر دارند.

باغ وحش صفادشت در جوابیه خود علاوه بر اینکه علت خارج شدن این سه راس گورخر از ماشین حمل را هجوم افراد برای دریافت عکس و سوء مدیریت عوامل نگهبانی فیزیکی در داخل مجموعه گمرک عنوان کرده بود نوشت: علی رغم اینکه اعلام شد این ها موجودات زنده غیربومی هستند و تمهیدات بهداشتی و غذایی ویژه ای نیاز دارند، اما ترتیب اثری داده نشد. از مسئولین گمرک بازرگان انتظار می رفت با درک هرچه بیشتر حساسیت موضوع فرایند ترخیص و تشریفات گمرکی را تسهیل می کردند تا موجبات بروز این چنین اتفاقی نمی شدند..

اما همان روز مهرداد جمال ارونقی - معاون فنی گمرک ایران- اعلام می کند که برای ورود این سه راس گورخر، ثبت سفارش انجام نشده بود و امکان اظهار به گمرک جهت انجام تشریفات برای ترخیص را نداشت. با این حال طی هماهنگی های اجرا شده مجوز خروج داده شد و هر سه گورخر هنگام ترخیص سالم بوده اند.

ایمان معماریان - دامپزشک حیات وحش و دامپزشک سابق باغ وحش ارم - به ایسنا می گوید: اگر برای وارد کردن گونه های حیات وحش ثبت سفارش انجام شود این گونه ها در گمرک نمی مانند و قرنطینه این حیوانات براساس اعلام سازمان دامپزشکی در مکانی مشخص و برای هرگونه به مدتی مشخص مشخص می شود.

کرمی مسئول ثبت سفارش را وارد کننده عنوان و تصریح می کند: سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان دامپزشکی مجوز برای وارد کردن حیات وحش را صادر می کنند و شرکت وارد کننده باید این مجوز ها را در سامانه گمرک ثبت کند تا به آن رسیدگی شود. ثبت سفارش محموله وارد شده به گمرک باید توسط شرکت وارد کننده انجام شود و این سه گورخر آفریقایی را سازمان حفاظت محیط زیست وارد نکرده بود بنابراین آن مرکز و شرکت خصوصی که قصد وارد کردن این گورخر های آفریقایی را داشته باید اقدامات گمرکی این انتقال را انجام می داده است.

علت مرگ گورخر نر، استرس یا عفونت؟

معماریان درباره اینکه علت مرگ گورخر نر می گوید: دلیل تلف شدن گورخر نر آفریقایی نگهداری در گمرک نیست بلکه حمل و نقل اشتباه و فرار آن ها از محفظه باعث شد بیش از حد فعالیت کنند. به چنین شرایطی capture myopathy می گویند که با دنبال کردن حیوان و وارد کردن استرس زیاد به آن، حیوان بیش از حد توان خود می دود و فعالیت می کند. در نتیجه تار های عضلانی رابدومیولیز می شود یعنی می ترکد و میوگلوبین داخل عضلات - که نباید وارد جریان خون شود- آزاد و وارد جریان خون و کلیه و در نهایت منجربه از بین رفتن کلیه و تلف شدن حیوان می شود.

منتظمی، اما 16 اردیبهشت ماه گفت که براساس اعلام مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماری های طیور، زنبورعسل و کرم ابریشم سازمان دامپزشکی، علت مرگ این گورخر پس از کالبدگشایی، خونریزی در ریه ها، کبد و روده ها حکایت از وجود عفونت عمومی (سپتی سمی) در بدن حیوان دارد و احتمال می رود این عفونت به همراه استرس های فراوانی که حین حمل و نقل به جانور تحمیل شده مرگ حیوان را رقم زده باشد.

معماریان، اما با اشاره به اینکه سازمان حفاظت محیط زیست ناظر اصلی انتقال حیات وحش است، می گوید: سازمان حفاظت محیط زیست برای ورود این گورخر های آفریقایی مجوز صادر کرده و وظیفه این سازمان بود تا تمام شرایط این انتقال را بررسی و مدیریت کند. این نخستین باری نیست که چنین اتفاقی در جابه جایی و انتقال گونه های حیات وحش در کشور رخ داده است. تا زمانی که سازمان حفاظت محیط زیست نظارت به درستی بر این جابه جایی ها و دانش نظارت بر آن را نداشته باشد، شاهد تکرار اینگونه اتفاقات خواهیم بود.

گورخر های آفریقایی از هلند آمدند یا بلغارستان؟

یکی دیگر از ابهامات و تناقض گویی ها در ماجرای گورخر های باغ وحش صفادشت مربوط به مبدا انتقال این گونه است. در ابتدا سازمان حفاظت محیط زیست و باغ وحش صفادشت گفتند که این سه راس گورخر از کشور هلند به ایران منتقل شده و دامپزشکی های کشور مبدا و مقصد سلامت آن ها را بررسی و تایید کرده اند، اما طی روز های بعد از انتشار خبر مرگ گورخر نر، باغ وحش صفادشت در جوابیه خود نوشته که این سه راس گورخر از کشور بلغارستان به مقصد ایران حرکت کردند و پس از رسیدن به گمرک ترکیه ترخیص و به ایران منتقل شدند.

منتظمی که کشور مبدا این انتقال را هلند اعلام کرده بود حالا می گوید صدور مجوز ورود سه راس گورخر آفریقایی به ایران از گمرک بلغارستان بوده است و مجوز پس از درخواست کتبی متقاضی به اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران و بررسی کارشناسی این اداره کل و تایید دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان صادر شد.

محمد کرمی نیز در گفت و گوی اخیر با ایسنا می گوید: براساس اظهارات مسئول باغ وحش صفادشت، این سه راس گورخر پرورش یافته هلند هستند که از هلند به بلغارستان منتقل شدند و حدود 9 ماه در بلغارستان بودند سپس از این کشور به ایران منتقل شدند. به همین علت نیز در مجوزی که برای وارد کردن این گورخر ها از طرف سازمان حفاظت محیط زیست صادر شده مبدا این انتقال بلغارستان ذکر شده است.

این در حالیست که معماریان درباره اظهارات اولیه اجرا شده درباره انتقال این گورخر های آفریقایی از کشور هلند به ایران می گوید: باغ وحش های استاندارد و پیشرفته حیوانات را خرید و فروش نمی کنند چراکه تحت نظر اتحادیه باغ وحش ها (AZA) هستند و خرید و فروش حیات وحش در این مراکز ممنوع است. جابه جایی حیوانات در این مراکز تنها بر اساس صلاحدید کارشناسان ضمن بازرسی، کنترل و نظارت بر تمام شرایط و بدون دریافت یا پرداخت مبلغی بین باغ وحش ها انجام می شود تا از رونق قاچاق حیات وحش جلوگیری شود و باغ وحش ها بر حیوانات مالکیت نداشته باشند بنابراین اگر گونه های حیات وحش از باغ وحش استاندارد تهیه شوند پیش از انتقال و تایید این جابه جایی تمام شرایط از جمله امکانات باغ وحش مقصد، شرایط و دانش باغ وحش مقصد و نحوه انتقال بررسی و کنترل می شود و این جابه جایی بدون هزینه انجام می پذیرد در حالی که خرید و فروش گونه های حیات وحش منجربه اتفاقاتی نظیر اتفاقی می شود که برای گورخر های آفریقایی افتاد.

سپهر سلیمی - حامی حقوق حیوانات - اعتقاد دارد که سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه نظارت و کنترل بر باغ وحش ها منفعل عمل کرده و تا به امروز درپی مرگ حیوانات در این مراکز هیچ اقدام موثری انجام نداده است و به نظر می رسد درآمد بسیار بالای تجارت حیات وحش و باغ وحش ها باعث شده سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به این مسائل توجه چندانی نکند.

درپی ماجرای انتقال سه راس گورخر آفریقایی و تلف شدن گورخر نر برخی فعالان و کارشناسان از جمله سلیمی و معماریان سازمان حفاظت محیط زیست را در ماجرای مرگ گورخر نر آفریقایی مقصر می دانند که علاوه بر نداشتن نظارت کافی بر نحوه انتقال آن ها به مراکز نگهداری حیات وحشی مجوز واردات گونه های جدید می دهند که سابقه از دست دادن گونه های متعددی را دارند از جمله باغ وحش صفادشت که مرگ یک زرافه از سه زرافه وارداتی و یک ببر را در کارنامه خود دارد. هر چند که محمد کرمی نیز در یک برنامه تلویزیونی گفت که تا اطلاع ثانوی برای باغ وحش صفادشت هیچ مجوزی برای واردات گونه های جدید صادر نمی شود.

باغ وحش ها و مراکز نگهداری حیات وحش نه تنها در استان تهران بلکه در تمام کشور سوابق زیادی در تلفات مبهم گونه های خود داشته اند که از عوامل اصلی این تلفات شرایط و نگهداری غیر اصولی و غیر استاندارد این حیوانات بوده است. علاوه بر این حضور حیوانات برخی از این مراکز در تبلیغات و سریال های تلویزیونی و نمایش خانگی نیز سابقه دارد مانند حضور برخی گونه های حیات وحش در سریال دراکولا که بنابراعلام مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست، گونه های سریال متعلق به باغ وحش صفادشت بوده است و برای مدت زمان کوتاهی برخی از حیوانات در اختیار عوامل این سریال قرار گرفت.