یک سال با کرونا؛ از تاخیر در اعلام تا شانس بزرگ - فروشگاه خورشید

به گزارش فروشگاه خورشید، عباس عبدی در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: یک سال از اعلام رسمی شیوع کرونا در کشور گذشت. در همان ابتدا یادداشتی نوشتم که کرونا؛ آزمونِ آزمون ها است. علت آن را توضیح دادم که این پدیده، حتی با سیل و زلزله نیز تفاوت دارد. پدیده ای است که به شدت نیازمند برنامه ریزی و هماهنگی و اِعمال مدیریت و اتخاذ تصمیمات خلاف عادت است. نوشتم که گرچه مساله به ظاهر پزشکی و درمانی است ولی در واقع سیاسی و اجتماعی و امنیتی است و ستاد عالی آن باید زیرنظر مدیری به نمایندگی از کل بخش های سیاسی و اجتماعی و امنیتی باشد و پزشکی و درمانی جزیی از ماجرا است.

اکنون که به گذشته نگاه می کنیم، تا حدی می توانیم ارزیابی دقیق تری از عملکرد خود به دست آوریم. بدون تردید کادر درمان بیمارستان ها در صف اول این مبارزه بودند و تعداد قابل توجهی از آنان نیز جان خود را در این راه فدا کردند. همچنین مدیریت وزارت بهداشت زحمات زیادی کشیدند، زحماتی که شاید بخشی از آن در صلاحیت حرفه ای و اداری آنان نبود. ستاد وزارت بهداشت برای شرایط بحرانی شکل نگرفته است و با امور سیاسی و اجتماعی و امنیتی نیز آشنایی ندارند.

همه عملکرد ها متوجه این وزارتخانه شد، در حالی که توان انجام آن را نداشتند و متاسفانه مدیریت آنجا نیز متوجه این واقعیت نبود یا گمان کرد که می تواند این بار را بردارد و حمل کند. در خاتمه هم کار به جایی رسیده که آقای وزیر بهداشت چند روز پیش به طور صریح اظهار داشت که من وزیر خبر ندارم چه کسی می آید و بیرون می رود. فقط شدم ته رودخانه زخمی و جنازه جمع کن. به جای وزیر بهداشت بگذارید مدیرکل مرده شور خانه. این درد بزرگی است. با توجه به اینکه طی سال گذشته ده ها مطلب در این باره نوشته ام، سعی می کنم خیلی مختصر از چند زاویه به عملکرد یک ساله کشور در این بحران اشاره کنم.

1- تاخیر در اعلام

مهم ترین اشتباه نظام مدیریتی کشور، تاخیر در شناسایی و اعلام وجود ویروس در کشور بود. این تاخیر، حداقل یک ماه یا در بهترین حالت 15 روز بوده است. با توجه به وجود بیماری در چین و رفت و آمد به چین باید حساسیت به خرج داده و با اولین موارد مشکوکی که دیدند باید جدی تلقی می شد. اشتباهی که زمان طلایی برای پیشگیری را از دست داد و به سرعت استان های قم، گیلان و گلستان و سپس تهران را درگیر کرد. علت تاخیر پیچیده است.

به نظر من از منطق ان شاءالله گربه است تبعیت کرده اند. با توجه به حوادث آبان و سقوط هواپیما و در پیش بودن انتخابات و مراسم 22 بهمن و... کسی جرات نداشت که اقدام احتیاطی و متناسب با عقل و دانش پزشکی انجام دهد، چون او را متهم می کردند و برخلاف چین که از پزشک اولیه ای که خبر کرونا را اظهار داشت، رفع اتهام و اعاده حیثیت کرد و قدردانی شد، در ایران با فردی که به ناحق متهم شود هم چنین نمی کنند، همچنان که پزشکی را که اولین بار مساله را طرح کرد، به حاشیه رفت و هیچ گاه از او تقدیر نشد.

سیاست های رسانه ای به ویژه در صداوسیما به شدت در شکل گیری این اشتباه موثر بود. فراموش نکنیم که سیاسی کردن کرونا از همین جا آغاز شد. خلاصه اینکه تاخیر در اعلام وجود کرونا بیش از اینکه یک اشتباه مدیریتی و فردی باشد، ناشی از یک ویژگی عمومی و ساختاری در جامعه و ساختار سیاسی ایران بود که همه چیز را به سرعت سیاسی کرد و عده ای نیز با لودگی آن را به حاشیه بردند.

2- سیاست های پیشگیرانه و درمانی

در ابتدا کمبود وسایل و مواد بهداشتی و پیشگیری در همه جهان بود. در ایران هم کمبود مزبور چندان غیرمنتظره نبود، البته تاخیر در اعلام ورود کرونا موجب شد که اقدامات برای تامین این اقلام نیز با تاخیر انجام شود. توصیه های بهداشتی نیز انجام می شد، ولی تنوع اظهارات مسوولان و نداشتن ضمانت اجرایی آنها، کار را مشکل می کرد، به ویژه آنکه دولت و حکومت می ترسیدند که اوضاع را غیرعادی معرفی کنند، حتی خواهان باز شدن مدارس و عادی شدن امور بودند؟! به همین علت نیز با یک تاخیر جدی دیگر در پیشگیری واقعی روبرو شدیم.

شاید بیشترین شانسی که ایران آورد، رسیدن به تعطیلات نوروز بود. تعطیلاتی که عملا دو تا سه هفته طول کشید و مردم هم، چون ترسیده بودند، احتیاط کردند و فرایند نزولی کرونا در ایران و در مقایسه با کشور های مشابه اروپایی سرعت بیشتری یافت. ارزیابی اشتباه که تابستان و با گرم شدن هوا این ویروس ریشه کن یا ضعیف خواهد شد، سبب گشت که پس از فروردین دوباره موج دوم در ایران شکل گیرد، در حالی که کشور های دیگر سعی کردند آن را به حداقل ها برسانند و حفظ کنند و پیروز شدند که با تاخیر زیادی با موج بعدی در پاییز روبرو شدند. در حالی که ما در اواخر بهار و اوایل تابستان این موج را تجربه کردیم.

به طور کلی بی انضباطی در اظهارنظرها، دستورات فاقد پشتیبان و ضمانت اجرایی، همچنین خود رضایت مندی دست اندرکاران موجب شد که ایران از حیث مبارزه با این ویروس جایگاه مناسبی در جهان پیدا نکند.