تورم شدید در مسکن؛ زنگ خطر کپرنشینی به صدا عایدی - فروشگاه خورشید

به گزارش فروشگاه خورشید، تند شدن شیب افزایش قیمت مسکن در چند ماه اخیر، زنگ خطر مهاجرت گسترده افراد به شهرهای اطراف تهران را به صدا درآورده است. نرخ رشد سالانه حاشیه نشینی در تهران، به چهار تا پنج درصد رسیده که به گفته کارشناسان سبب خواهد شد مساحت حومه تهران تا 20 سال آینده برابر با خود این کلانشهر گردد!

به گزار تجارت نیوزر، تورم، بازیگر اصلی بازار مسکن است. به گفته کارشناسان، رشد افسارگسیخته قیمت ملک به ویژه در کلانشهر تهران، بازار مسکن را به شرایط هشدار رسانده و زنگ خطر رواج پدیده هایی نظیر کپرنشینی، شبه کپرنشینی و زندگی در سکونت گاه های غیررسمی را به صدا درآورده است.

هر موج افزایش قیمت، عده ای را همراه خود به منطقه ها کم برخوردار شهر راهنمایی می نماید و مردم هر بار مجبورند توقعات خود را از کیفیت سرپناهی که در آن زندگی می نمایند، پایین تر بیاورند.

قیمت های فعلی باعث می گردد مهاجرانی که با سودای رفاه و بهبود شرایط کاری و مالی به تهران می آیند هم ترجیح بدهند با وجود مسائل پیش رو به شهرهای خود بازگردند یا در شهرهای حاشیه تهران سکونت نمایند.

شدت افزایش قیمت مسکن و اجاره به ویژه از نیمه دوم سال 1401 زنگ خطر مهاجرت معکوس ساکنان تهران را نیز درآورده و آنها را به سمت حومه این کلانشهر راهنمایی نموده است.

افزایش مهاجرت به حاشیه شهر تهران

بیت الله ستاریان، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و کارشناس اقتصاد مسکن پیش از این عنوان نموده بود که تهران سالانه حدود 4 تا 5 درصد افزایش حاشیه نشینی دارد و این مسئله باعث می گردد مساحت این شهرها بعد از 20 سال برابر خود تهران شوند.

تجارت نیوز در گفت وگو با کارشناسان مسکن و جامعه شناسی شهری، این مساله را موشکافی نموده و به آنالیز مکانیزم این کوچ بزرگ پرداخته است.

بیت الله ستاریان، کارشناس بازار مسکن در این باره مطرح نمود: مهاجرت در شهرهای بزرگ و شهرهای میانی به دلایل مختلفی صورت می گیرد. در شهرهای بزرگ به علت فشاری که در بازار مسکن وجود دارد افرادی که در محله ای ساکن هستند دیگر نمی توانند سال بعد به سکونت خود در همان جا ادامه دهند و مجبورند به فضای کوچک تر و یا حاشیه شهر رانده شوند و در مواردی نیز به سکونت های غیررسمی پیدا روی می آورند.

وی اضافه نمود: در شهرهای میانی نیز این پدیده وجود دارد و به علت اینکه مردم دیگر نمی توانند هزینه های مسکن را تامین نمایند در حاشیه شهر ساکن می شوند و یا روستاهایی را که اقتصاد در آنها ضعیف شده و یا از بین رفته است، انتخاب می نمایند.

ستاریان اضافه نمود: بعضی از آنها نیز به شهرهای کوچکتری می روند که شرایط اقتصاد در آن مناسب نیست و یا به شهرهای بزرگتری مهاجرت می نمایند که در آنها نیز مجبورند در حاشیه شهر ساکن شوند؛ همان طور که گفته شد این پدیده در شرایط حاد به صورت کپرنشینی و یا شبه کپرنشینی خود را بروز می دهد.

این کارشناس اقتصاد مسکن در خصوص پدیده حاشیه نشینی در تهران گفت: رشد سالیانه حاشیه نشینی در تهران بین چهار تا پنج درصد است و با درصد مضاعفی که به طور طبیعی به آن اضافه نموده خواهد شد حدود 20 تا 25 سال آینده، حاشیه نشینی این شهر برابر خود تهران می گردد. این اتفاق در منطقه ها حاشیه ای اطراف شهرها کاملا معین است.

رشد شهرهای خوابگاهی

شهرهای اطراف تهران با توجه به فاصله ای که با شهر مرکز دارند و امکانات پایین در زمینه حمل و نقل در عمل به خوابگاهی برای ساکنان این محدوده ها تبدیل شده اند. آنها هر روز ساعات زیادی را برای رفت و آمد به شهر مرکز اختصاص می دهند، در حالی که امکانات مناسبی در زمینه حمل و نقل نیز وجود ندارد.

نرخ مهاجرت معکوس به گونه ای جهش یافته است که دور از باور نیست حاشیه نشینی و حتی کپرنشینی با سرعت بیشتری توسعه یابد.

مصطفی پودراتچی، جامعه شناس حوزه شهری و استاد دانشگاه علامه طباطبایی در این خصوص به تجارت نیوز گفت: از لحاظ شهرسازی وقتی بحران های مالی در شرایط حادی قرار می گیرد، مردم از شهرهای بزرگ به بیرون از شهر مهاجرت می نمایند؛ اکنون حتی کسانی وجود دارند که جاده ساوه را برای سکونت انتخاب نموده اند.

او ادامه داد: تهران صبح با تهران شب، چند میلیون تفاوت جمعیتی دارد و همه این موارد به علت شرایط نامطلوب مسکن است. محل سکونت افراد هر سال دورتر می گردد و در نهایت به مرحله ای می رسد که اگر بخواهند برای کار به تهران بیایند دچار مشکل می شوند.

پودراتچی در این مورد اعلام کرد: اگر قرار است شهرهای نو با تهران در ارتباط باشد، باید زندگی در آن تا حدی به صرفه باشد که فرد به آسانی تا محل کار خود رفت و آمد کند. تعدادی شهرهای نو نیز ساخته شده که قرار است مستقل باشند که در این صورت باید امکانات در آن کامل فراهم گردد.

این جامعه شناس شهری گفت: مردم به سرپناهی احتیاج دارند که وقتی باران می بارد در خیابان نمانند؛ اگر امکانات آن هم کم است، به این علت قبول می نمایند که زندگی در آن محدوده نسبت به شهر مقرون به صرفه تر است. به عنوان مثال آیا یک کارمند با همسر و بچه ها خود می تواند اجاره های کنونی را پرداخت کند؟

حاشیه نشینی؛ فاجعه و ناهنجاری اجتماعی

او در خصوص پیامدهای این روند بر زندگی مردم نیز شرح داد: اینکه مردم ساعات زیادی را در روز به رفت و آمد اختصاص دهند و حتی نتوانند تعامل زیادی با افراد خانواده خود داشته باشند، برای آنها فشار روانی ایجاد می نماید.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی این شرایط را با ابرشهری مانند نیویورک مقایسه و اعلام کرد: نیویورک یک ابرشهر است که سه شیفت در آن وجود دارد. یک شیفت کار می نماید، یک شیفت استراحت می نماید و شیفت دیگر نیز به سرگرمی می پردازد. در صورتیکه این سه شیفت همزمان بخواهند بیرون بیایند شهر منفجر می گردد، ولی این اتفاق نمی افتد! این امکانات ساختاری است.

او ادامه داد: این شرایط ناشی از تفکر برنامه ریزی و مردم گراست. چند میلیون نفر روزانه از نیویورک خارج می شوند و عصر دوباره برمی گردند؛ برای آنها اتوبان هایی با ظرفیت مناسب وجود دارد تا رفت و آمد تسهیل گردد. اما در جهان سوم، نظام شهری ماکروسفالی (بزرگ سری) است به طوری که سری بزرگ بر روی بدنی نحیف قرار گرفته و سلسه مراتب شهری نیز رعایت نشده است.

در همین ارتباط ستاریان هم اعلام کرد: حاشیه نشینی خود، فاجعه و ناهنجاری اجتماعی است و تبدیل شدن این عامل به هنجار، هزینه هنگفتی ایجاد می نماید؛ مانند ساماندهی منطقه و رساندن خدمات به این منطقه ها. بعلاوه از آنجا که کنترل کافی وجود ندارد بعضی از این منطقه ها محل خوبی برای پنهان شدن افرادی خواهد بود که خاطی قانون هستند. البته این موضوع به این معنا نیست که حاشیه نشینان افراد خلافکاری هستند، بلکه به معنای کاهش کنترل در کنار افت خدمات اجتماعی و رفاهی است.

او ادامه داد: با این روند یک مشکل دیگر به شهر اضافه می گردد. مسکن مقوله کوچکی نیست و حاشیه نشینی یکی از پیامدهای معضل مسکن در کشور است.

همان طور که گفته شد مهاجرت به شهرهای اطراف یک کلانشهر در همه جای جهان لزوما شرایطی بحرانی ایجاد نمی نماید؛ اما با برنامه ریزی، امکانات و شرایط مالی فعلی در ایران، مهاجرت افراد به حاشیه شهر به ویژه منطقه های نظیر تهران، پیامدهای جدی در پی خواهد داشت. از معین ترین این پیامدها می توان به تشدید ترافیک در بزرگراه های اطراف شهر و افزایش قیمت مسکن در نتیجه افزایش تقاضا و ناهنجاری های اجتماعی در این منطقه ها اشاره نمود.